ბოდლერი

 

იყო შარლ ბოდლერი..XIX საუკუნის საფრანგეთში მწვანედ შეღებილი თავით რომ დადიოდა. საღამოობით ელისეს მინდვრებზე ხეტიალი უყვარდა…და კიდევ …სარკეში ყურება. მთელი მისი შემოქმედება საკუთარი თავია, მასავით უცნაური, თუმცა ძალიან მიმზიდველი და სიმბოლური. მისი ცხოვრების ბრალიც იყო ამგვარი თვითგამოხატვა ალბათ. მის დაბადებას 62 წლის მამა და 28 წლის დედა დიდი სიხარულით და აღტაცებით შეხვდნენ.ნანატრი ერთადერთი შვილი იყო და თავს ევლებოდნენ. 5 წლამდე ბედნიერი ბავშვობა ჰქონდა, 6 წლისას მამა მოუკვდა და დედა მეორედ გათხოვდა. უზომოდ დედაზე შეყვარებულმა ბოდლერმა მთელი ცხოვრება ვერ ”აპატია” მას ეს ”ღალატი”. მოგვიანებით კი, ალბათ დედისგან მიღებული ტრამვის შედეგად უცნაური სიყვარული უყალიბდება. მის პროზაულ ლექსებში კარგად არის გადმოცემული მისი შინაგანი სამყარო და მისი ცხოვრებისთვის ჩვეული ამბები. ”საყვარლის პორტრეტებში” ბოდლერი თითქოს ოთხივე მამაკაცის პირით ერთი ადამიანის, თავისი ”სიყვარულის” ამბავს ყვება-”სილამაზე თავისთავად უკვე აღარ გვაკმაყოფილებს, თუ მას არ ახლავს არომატები, მორთულობა და ა.შ. მე მზად ვარ ვაღიარო , რომ ველტვი ზოგჯერ რაღაც მეოთხე სტადიას, როგორც ნეტარებას, რომელიც სრულ სიმშვიდეს მომიტანდა”-და ეს მართლაც ასეა. მის ცხოვრებაში იყვნენ ადამიანები, რომლებიც უყვარდა ბოდლერს, მაგრამ არც ერთი მათგანი ლამაზი არ ყოფილა,მეტიც-უშნოები უფრო ეთქმოდათ.და როცა ერთ-ერთი საყვარელი ავარიაში მოყვა და ხეიბრად იქცა, ბოდლერი კიდევ უფრო მიეჯაჭვა მას. მისი ტანჯვის გაზიარებით ერთგვარ ტკბობას განიცდიდა.მას ყოველთვის ცივი, უემოციო ქალები იზიდავდა და საკმარისი იყო მათ ბოდლერის მიმართ რაღაც გრძნობა გასჩენოდათ, საპასუხო სიყვარული გამოეხატათ, რომ ფრთხებოდა და უკან მოუხედავად გარბოდა; მეორე მამაკაცის პირით იმავე ”საყვარლის პორტრეტებში” ამბობს-”არც ისე დიდი ხნის წინათ ხელში ჩამივარდა ქალი, რომელიც უდავოდ უნაზესი, უმორჩილესი და უერთგულესი არსება იყო, მუდამ მზადყოფნით აღსავსე . თან ყოველგვარი გატაცების გარეშე!…ურტყით ჯოხები ამ კედელს ან ტახტს და თქვენ გაცილებით უფრო მეტ გმინვა-ოხვრას გაიგონებთ მათგან,ვიდრე ჩემი საყვარლის მკერდს აღმოხდებოდა ვნების თვით უკიდურესად მძვინვარე შეტევების დროსაც კი…ზოგჯერ გული მწყდება, რატომ არ შევირთე ცოლად.”და ამ თავისი უცნაური სიყვარულის გამომწვევ მიზეზებზე, თუ რატომ უყვარდებოდა ცივი ქალები, რატომ აშინებდა საპასუხო გრძნობა და ალბათ კიდევ ბევრი რამ…პასუხს იმავე ნაწარმოებში მეოთხე მამაკაცის პირით გვიყვება: ”წარმოიდგინეთ ეს აუტანელი გაურკვევლობა და სიმშვიდე ხასიათისა, ეს ერთგულება ყოველგვარი სიყალბისა და პათოსის გარეშე…მე ვერ მიმეცა ჩემი თავისთვის უფლება რაიმე გაუაზრებელი ნაბიჯის გადადგმისა, ან გრძნობას აყოლისა, ვინაიდან თან მდევდა მუნჯი საყვედური ამ მარადის ჩემგან განუყრელი აჩრდილისა. სიყვარული რაღაც მეურვეობად იქცა ჩემთვის”. ბოლოს კი იმდენად ვერ იტანს მას თავისი სრულყოფილებით , რომ კლავს კიდეც.მის ცხოვრებაში ყოველთვის უნდა ყოფილიყო რაღაც გიჟური, და ის ”წმინდა სიყვარული” მისთვის დამღუპველი იქნებოდა – ”რამდენი სისულელის ჩადენისგან მიხსნა მან და რაოდენ ვნაღვლოდ , რომ არ ჩავიდინე ისინი!…მან წამართვა ყველა ის სიამე, რისი მონიჭებაც შეეძლო ჩემთვის ჩემსავე დაუფიქრებლობას”. აი ბოდლერის ფილოსოფია, და ამ ნაწარმოებში ასახული მისი ცხოვრების ერთი მომენტი. ხოლო სიამესა და დაუფიქრებლობას რაც შეეხება, მისთვის ეს შეიძლება მათხოვრი

ს ცემით იყოს გამოწყვეული (”მივასიკვდილოთ უპოვარნი”) და თუ პირიქით მოხდებოდა ამითაც არა დააკლდება რა მის სიამოვნებას, თუ არ მოემატება. შეიძლება ეს იყოს ჯამბაზის დიდებული სიკვდილიც სცენაზე… ერთი შეხედვით მისი პერსონაჟები და ქმედებანი თითქოს ირონიული და ”სასაცილოა ”.სინამდვილე კი სულ სხვაა, ბოდლერი მათ არ დასცინის, სინამდვილეში მისი ნაწარმოებები (აქცენტი ამ შემთხვევაში მის პროზაულ ლექსებზეა ) მისი სულის ნაზავია გულსიმომკვლელი რეალობის, შეფარული სევდის, სიმახინჯის და ასევე, ფარული სიკეთის. თითქოს ეშინია ირონიის გარეშე მათი გამოხატვა. იქნებ გაკიცხონ ასეთი გულმოწყალებისთის?! თუმცა ამის, წესით არ უნდა ეშინოდეს, ბოდლერი ყოველთვის ცდილობს მარტო დარჩეს, სულ მარტო, საკუთარ თავთან. თავის ”მარტოობაში” ლა ბრუიერის პირით ამბობს -”რა უბედურია კაცი, რომელიც ვერ ეგუება მარტოობას”-ამით თითქოს მათი შერცხვენა სურს ვინც საკუთარ თავს გაურბის და ბრბოში ეძებს თავდავიწყებას, ”როგორც ჩანს იმის შიშით, აუტანელი არ გახდეს საკუთარი თავისთვის”. ბოდლერს კი ეს შიში არ აწუხებს. მისთვის საკუთარი თავი ამოსავალი წერტილია და მასვე უბრუნდება. მისი გრძნობების და განცდების მრავალფეროვნება, მისი დამოკიდებულება სამყაროსადმი მას ამის საშუალებას აძლევს . მეტიც-”ყველას როდი ხელეწიფება ბრბოში გათქვეფა, ბრბოში ყვინთვა, ბრბოში განცხრომა, ეს ხომ ხელოვნებაა ერთგვარი”-ო (”ბრბო”), და ამ ”ხელოვნებას” ნაკლებად დაუფლებულ შარლს ისღა დარჩენია საკუთარ თავში ეძებოს სამყარო მთელი თავისი მრავალფეროვნებით და მიმზიდველობით.

დასასრულ ისევ ბოდლერის მრწამსს მივუბრუნდეთ, იმას რითაც დავიწყეთ, მისი ცხვრების ფილოსოფიას…”თრობას მიეძალე. თრობაა ყველაფერი. ეგ არის ხსნა ერთადერთი, რათა არ შეიგრძნო ამაზრზენი ტვირთი დროისა, რომელიც დაგცემს, წელში გაგტეხს. ჰოდა,ამადაც თრობას მიეძალე, გამოუნელებელს. ჰო , მაგრამ რითი? ღვინით, პოეზიით, სიქველით, რითაც გენებოს, ოღონდ იყავი მთვრალი.

და თუ ოდესმე კვლავ გამოფხიზლდები -სასახლის კიბეზე, მდინარის პირა მდელოზე, თუ შენი ოთახის შემზარავ სიმარტოვეში, მაშინ ქარს, ტალღას, ვარსკვლავს, ჩიტს, საათს, ყოველივეს, რაც დარბის, ან დაჰქრის, კვნესის ან მიედინება, ყოველივეს, რაც მღერის ან საუბრობს, ჰკითხე: რომელი საათია? და მაშინ ქარი, ტალღა, ვარსკვლავი, ჩიტი, საათი მოგიგებენ: თრობის საათია! თრობისა და თავდავიწყების, რათა არ ვეყმოთ, არ ვემონოთ დროს, არ შევიქმნათ მისი მარტვილნი; ამიტომ თრობას მივეძალოთ დაუსრულებელს: ღვინით , პოეზიით, ან სიქველით -წადილისამებრ.”